.png)
BARTOLOMEU DIAZ GEBRUIKTE REEDS
DIT INSTRUMENT.
( Het zeeastrolabium in gebruik.)
Een astrolabium is een sterrenkundig instrument dat vroeger in de zeevaart werd gebruikt voor namelijk voor hoogte metingen van hemellichamen.
ASTRONOMISCH ASTROLABIUM.
( Astronomisch astrolabium anno 1551.)
Het is meestal een circelvormig koperen instrument (planisferisch) dat met behulp van gegraveerde schalen en schijven vele sterrenkundige gegevens kon verstrekken.
De herkomst van het astronomische astrolabium in niet bekend doch wordt wel toegeschreven aan Hipparchus (190-125 v.Chr.)
Het instrument bevatte aan een zijde een astronomische kalender en aan de andere zijd losse schijven of tympanen ter bepaling van de positie van sterren met als argumenten geografische breedte en tijd.
Het had bovendien een draaibare alidade met vizier voor hoogte meting. Het combineerde daarmede de functies van de moderne astronomische of nautische almanak, de tegenwoordige planisferische 'starindentifier', de sextant en azimuttafel. Het kon tevens dienen als ruw astrokompas of als zonnewijzer en bevatte een tabel voor verhoudingen tussen lineaire hoogte en afstand bij verschillende waarnemingshoeken. Met het astronomisch astrolabium konden 41 berekeningen worden uitgevoerd.
Het instrument bevatte aan een zijde een astronomische kalender en aan de andere zijd losse schijven of tympanen ter bepaling van de positie van sterren met als argumenten geografische breedte en tijd.
Het had bovendien een draaibare alidade met vizier voor hoogte meting. Het combineerde daarmede de functies van de moderne astronomische of nautische almanak, de tegenwoordige planisferische 'starindentifier', de sextant en azimuttafel. Het kon tevens dienen als ruw astrokompas of als zonnewijzer en bevatte een tabel voor verhoudingen tussen lineaire hoogte en afstand bij verschillende waarnemingshoeken. Met het astronomisch astrolabium konden 41 berekeningen worden uitgevoerd.
ZEE-ASTROLABIUM.
( Zeeastrolabium uit de 16e eeuw.)
Het werd in Spanje en Portugal ontwikkeld uit het astronomisch astrolabium en sedert 1481 op zee gebruikt voornamelijk op advies van Martin Behaim, Duits zeevaartkundige en globemaker die Portugese zeevaarders onderwees.
Het zee-astrolabium bestaat uit een zware koperenring met 4 speken (minder windvang), as en alidade met schaduw vizier. Het instrument is slechts bestemd voor meten van zonhoogte (hoek) bij meridiaansdoorgang (middag), waaruit de geografische breedte kan worden bepaald.
Voor poolsterhoogte bleef men aanvankelijk het kwadrant gebruiken. Vooral bij grote zonhoogten (lage breedte) was het astrolabium beter.
De Portugese astrolabia werden voor topafstand gemerkt, de Spaanse meestal voor de hoogte.
Redelijk zuivere waarnemingen bleken alleen mogelijk bij vlakke zee of vanaf de wal. Omstreeks het midden van de 17e eeuw werd het zee-astrolabium verdrongen door de jakobstaf.
( Zie: JACOBSTAF. WAT IS DAT?)
Het zee-astrolabium bestaat uit een zware koperenring met 4 speken (minder windvang), as en alidade met schaduw vizier. Het instrument is slechts bestemd voor meten van zonhoogte (hoek) bij meridiaansdoorgang (middag), waaruit de geografische breedte kan worden bepaald.
Voor poolsterhoogte bleef men aanvankelijk het kwadrant gebruiken. Vooral bij grote zonhoogten (lage breedte) was het astrolabium beter.
De Portugese astrolabia werden voor topafstand gemerkt, de Spaanse meestal voor de hoogte.
Redelijk zuivere waarnemingen bleken alleen mogelijk bij vlakke zee of vanaf de wal. Omstreeks het midden van de 17e eeuw werd het zee-astrolabium verdrongen door de jakobstaf.
( Zie: JACOBSTAF. WAT IS DAT?)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten